Όχι πριν πολύ καιρό, μια νέα μορφή επικοινωνίας σάρωσε τον κόσμο ανοίγοντας τους ορίζοντες των ανθρώπων.
Ένας σχολιαστής είχε γράψει:
Tο μεγαλύτερο μέσο επικοινωνίας που αναπτύχθηκε ποτέ από το μυαλό των ανθρώπων
ενώ όλοι έκαναν έλεγαν για την επανάσταση που θα φέρει στις ειδήσεις, στη ψυχαγωγία και την εκπαίδευση.
Αλλά ο ποιητής TS Eliot (Τόμας Στερνς Έλιοτ) είχε διαφορετική άποψη. Συγκεκριμένα είχε γράψει:
Είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας που επιτρέπει σε εκατομμύρια ανθρώπους να ακούν το ίδιο αστείο ταυτόχρονα, και όμως να παραμένουν μόνοι.
Ο Eliot έγραψε για την τηλεόραση στις αρχές της δεκαετίας του 1960, αλλά 50 χρόνια μετά θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι αυτή η παρατήρηση του Eliot ισχύει εξίσου καλά και για τα Social Media.
Το πιο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης είναι το Facebook, το οποίο γιορτάζει τα δέκατα γενέθλιά του. Τα στατιστικά του Facebook είναι εκπληκτικά. Σε μόλις μια δεκαετία 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν δημιουργήσει το profile τους, εκ των οποίων οι μισοί συνδέονται καθημερινά σε τακτά χρονικά διαστήματα και ξοδεύουν κατά μέσο όρο 18 λεπτά / ανά επίσκεψη. Ο αρχικός σκοπός του Facebook ήταν οι άνθρωποι να “συνδέονται” ψηφιακά με τις οικογένειες τους, τους φίλους τους, τους συναδέλφους κ.ο.κ. σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη κι αν βρίσκονταν.
Και όμως οι επιπτώσεις του Facebook στους χρήστες, δεν είναι εντελώς αθώες. Ορισμένοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι η ικανότητα να συνδεθεί κάποιος με συγγενείς & φίλους δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι άνθρωποι αυτοί ικανοποιούν τις ουσιαστικές ανάγκες για πραγματική κοινωνικοποίηση.
Μέχρι πρόσφατα, λίγοι είχαν μελετήσει το ζήτημα αυτό και η μικρή απόδειξη είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες. Γενικά αφηνόταν να εννοηθεί η “ευεργετική επίδραση” της χρήσης των Social Media (κοινωνικών δικτύων).
Το 2009 ο Sebastian Valenzuela και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν, μέτρησαν σε πάνω από 2.500 φοιτητές, που χρησιμοποιούσαν το Facebook , το πόσο ικανοποιούνται από την ζωή τους και τελικά βρήκαν μια πολύ μικρή θετική μεταβολή.
Ωστόσο, το περασμένο καλοκαίρι, μια ομάδα ψυχολόγων από το Πανεπιστήμιο του Michigan και το Πανεπιστήμιο του Leuven στο Βέλγιο, αποφάσισαν να ψάξουν λίγο βαθύτερα και να αξιολογήσουν κατά πόσο και με ποιόν τρόπο με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλονται τα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή στους χρήστες του Facebook. Έτσι λοιπόν το πείραμα συμπεριλάμβανε την συναισθηματική αμφισβήτηση μιας ομάδας ανθρώπων πέντε φορές την ημέρα για περισσότερες από δύο εβδομάδες.
Συγκεκριμένα έκαναν ερωτήσεις του τύπου “Πως αισθάνεσαι σήμερα;“, “Πόσο μόνος/η νιώθεις;“, “Πόσο χρησιμοποιήσατε το Facebook από την τελευταία φορά που σας ρωτήσαμε” και ούτω καθεξής (μήπως σας θυμίζει τις ερωτήσεις του Facebook;).
Αυτό τους έδωσε μια συνοπτική εικόνα για την ευεξία του κάθε ατόμου και τη χρήση του Facebook σε καθημερινή βάση.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι η χρήση Facebook σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα ευεξίας. Συγκεκριμένα, δήλωσαν:
Οι περισσότεροι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το Facebook πάνω από δύο εβδομάδες συνεχόμενα, παρατηρείτε ότι με την πάροδο του χρόνου μειόνονται τα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι το Facebook δεν ενισχύει την ευεξία, αλλά αντιθέτως την υπονομεύει.
Διαγωνισμός δημοτικότητας
Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις για το παραπάνω συμπέρασμα. Μια από αυτές θα μπορούσε να είναι ότι οι άνθρωποι νιώθουν “πεσμένοι” όταν μπαίνουν στο Facebook. Όμως η ερευνητική ομάδα το αποκλείει αυτό, διότι τα στοιχεία έδειξαν ότι οι άνθρωποι αισθάνονταν “πεσμένοι” και πριν από την επίσκεψή τους στο Facebook.
Η ερευνητική ομάδα, επισήμανε ότι οι άνθρωποι βλέπουν το Facebook ως μια πολύτιμη πηγή για την εκπλήρωση των βασικών τους κοινωνικών αναγκών. Όμως τελικά η ομάδα παρατήρησε ότι το είδος της επαφής που παρέχει το Facebook δεν κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα με την πάροδο του χρόνου.
Ένα ενδεχόμενο θα μπορούσε να είναι η ζήλια. Μετά από χρόνια οι άνθρωποι “συναντούν” μέσω του Facebook ξαδέλφια, παλιούς συμμαθητές και φίλους που επαίρονται για τις επιτυχίες της σταδιοδρομίας τους, για τις διακοπές τους κ.ο.κ. Μερικοί ερευνητές αναφέρονται σε αυτό το φαινόμενο ως “friendly world syndrome“, όπου φαίνεται ότι ο καθένας έχει μια καλύτερη ζωή από την δική σας.
Το φαινόμενο “friendly world syndrome” προέρχεται από το σύνδρομο “mean world syndrome” και στην ουσία προέκυψε από τα αποτελέσματα μιας έρευνας κοινωνιολόγων στη δεκαετία του 1970, όπου παρατήρησαν πως οι άνθρωποι που παρακολουθούν πολλά βίαια έργα στην τηλεόραση σκέφτονται ότι ο κόσμος είναι πιο βίαιος από ότι είναι στην πραγματικότητα.
Οι φίλοι σας στο Facebook, είναι πολύ πιθανόν να προβάλλουν μόνο τις επιτυχίες της ζωής τους και όχι τις αποτυχίες τους και τα προβλήματά τους. Πράγμα που στρεβλώνει την πραγματική εικόνα της ζωής τους.
Ένα άλλο παρόμοιο φαινόμενο που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια και προκαλεί δυσαρέσκεια στους χρήστες του Facebook, θα μπορούσε να είναι το γεγονός ότι κατά μέσο όρο οι φίλοι σας είναι πιο δημοφιλής στο Facebook από ότι εσείς. Γυρνώντας πίσω στο 1991, ο κοινωνιολόγος Scott Feld έκανε μια εκπληκτική ανακάλυψη, ενώ μελετούσε τη φύση των κοινωνικών δικτύων την εποχή του pro-internet. Τα δεδομένα προήλθαν όταν ζήτησαν από παιδιά διαφόρων σχολείων να πουν ποιοι ήταν οι φίλοι τους και για όπου υπήρχε ανταπόκριση φιλίας έφτιαξε ένα διάγραμμα.
Ο Feld υπολόγισε τον αριθμό των φίλων κάθε παιδιού σε σύγκριση με τον αριθμό των φίλων, που κάθε φίλος του είχε. Προς μεγάλη έκπληξη όλων, ανακάλυψε ότι οι φίλοι ενός παιδιού σχεδόν πάντα είχαν κατά μέσο όρο περισσότερους φίλους από ότι πραγματικά έκαναν.
Ποιός είναι καλός, ποιός είναι ο καλύτερος
Από τότε άλλοι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι το φαινόμενο “παράδοξη φιλία” είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικτύων. Και όχι μόνο οι φίλοι σας, έχουν περισσότερους φίλους από εσάς, αλλά πιθανόν έχουν και περισσότερους ερωτικούς συντρόφους.
Αν και εξαιρετικά αντιφατικό, υπάρχει ένας απλός μαθηματικός λόγος για αυτό. Εκ των πραγμάτων οι άνθρωποι με πολλούς φίλους είναι πιθανότερο να σας ξεπεράσουν σε αριθμό φίλων. Και όταν συμβεί αυτό θα αυξηθεί σημαντικά ο μέσος αριθμός φίλων που οι φίλοι σας έχουν. Οι άνθρωποι έχουν περισσότερους φίλους από ότι κάνουν μόνο και μόνο επειδή ο μέρος όρος είναι ασύμμετρος.
Η άνοδος των online κοινωνικών δικτύων τα έχει επιβεβαιώσει όλα αυτά και αν μη τι άλλο οι ερευνητές έχουν ξαφνικά πρόσβαση σε ένα επίπεδο λεπτομέρειας που ήταν ανήκουστο πριν την εποχή του διαδικτύου.
